Verhuizen heeft veel impact op kinderen. Een nieuw huis, een nieuwe school… Hoe begeleid je je kind zodat de verhuizing ook een positieve ervaring wordt?
Verhuizen is ook voor volwassenen een verandering die veel met zich meebrengt. Je moet van alles regelen en doen, inpakken, verhuizen en je leeft een poosje in de chaos. Tijdens de verhuizing en op de nieuwe plek moet je je gezinsleven opnieuw inrichten. Je moet je huishouden opnieuw organiseren en uitzoeken waar de beste winkels zijn en de leukste speeltuinen. Alles wat eens vanzelfsprekend was, is dat niet meer.
Ook voor kinderen is een verhuizing een gebeurtenis die hun leven op zijn kop zet. Al is de impact wel afhankelijk van de leeftijd van het kind.
Verhuizen met baby’s en peuters
Voor baby’s en peuters draait het leven vooral rond het gezin, hun wereldje is nog klein. Ze zullen de vriendjes op de kinderopvang en de speeltuin in de buurt wel even missen, maar zolang de gezinsleden meegaan naar de nieuwe plek is het in orde. Daarnaast is het prettig als de routine in het gezin doorgaat en het leven enigszins voorspelbaar blijft. Of de dozen snel worden uitgepakt, is minder belangrijk.
Heel jonge kinderen hebben vooral aandacht nodig. Knuffelen en spelen zijn voor, tijdens en na de verhuizing belangrijk dan een opgeruimd huis.
Of je veel uitlegt over de verhuizing hangt af hoe verbaal ze al zijn. Misschien zegt de term verhuizen ze weinig. Wat is dat nu precies? Sommige kinderen denken als je zegt ‘We gaan verhuizen’ dat ze alleen achterblijven. Het is belangrijk te benadrukken dat jullie met z’n allen gaan. Je kunt ook de knuffels bij het verhaal betrekken. Zeg bijvoorbeeld tegen Konijn ‘Hé Konijn, je gaat in een nieuw huis wonen, maar je blijft bij Milan’, zodat je kleintje begrijpt dat er van plek wordt gewisseld en dat iedereen meegaat.
Verhuizen met kleuters
Kleuters begrijpen al wat meer en vangen ook gesprekken over de verhuizing op. Dat kan allerlei vragen oproepen. Mogen ze hun speelgoed wel meenemen en verhuist de hond mee? Het is belangrijk al in een vroeg stadium je kleuter in te lichten, zodat die niet zelf gaat invullen. Dat hoeft niet maanden van tevoren, maar in elk geval wel zodra de dozen worden ingepakt en je gaat klussen in het nieuwe huis.
Neem je kleuter mee naar de nieuwe woning en speel samen in de tuin of voor de deur. Kun je nog niet naar het nieuwe huis, dan kun je misschien al wel door de buurt lopen samen en de nieuwe school laten zien. Haal bij de snackbar een ijsje, bezoek de bibliotheek of de speeltuin in de nieuwe buurt. Zodat je kind deze plek als positief gaat ervaren.
Is het te ver weg? Dan kun je de omgeving en de woning alvast via Googlemaps laten zien. Zodat als jullie er gaan wonen de omgeving enigszins vertrouwd aanvoelt.
Niet alles verandert tijdens de verhuizing
Vertel je kind wat wel en wat niet verandert. Er zal een nieuwe school zijn en een andere speeltuin. Maar familie en vrienden blijven komen en bed en speelgoed mogen mee.
Probeer voor, tijdens en na de verhuizing zoveel mogelijk dezelfde routine aan te houden voor kinderen van alle leeftijden, of een nieuwe routine je eigen te maken. Hoe voorspelbaarder de dagen zijn, hoe gemakkelijker je kind zich aanpast. Voer geen andere belangrijke veranderingen door. Het is nu bijvoorbeeld niet het moment om je kind van de wieg naar een peuterbed te verhuizen of te kijken of je kind zelfstandig kan douchen.
Houd ook de bed- en eettijden aan en zorg ervoor dat je kinderen genoeg slapen. Dat geldt voor jezelf natuurlijk ook!
Laat je kind ‘helpen’
Laat je kind hun eigen speelgoed inpakken, het geeft ze een gevoel van controle over de situatie en ze raken meer betrokken. Zet verschillende dozen klaar en laat wat ze niet meer willen zelf in de doos doen voor de rommelmarkt of de kringloop. Je kunt het ook omdraaien door alles als in een speelgoedwinkel uit te stallen en ze te laten uitzoeken alsof ze aan het winkelen zijn wat ze echt graag willen hebben. Op die manier kun je meteen de bezem door de spullen halen.
Dwing ze niet om spullen weg te doen, het zal het gevoel van verlies alleen maar groter maken.
Laat je kind een kleine doos vullen met lievelingsspullen zodat die meteen bij de hand zijn. Laat de kinderen als ze dat kunnen zelf hun naam op hun ingepakte dozen schrijven zodat ze gemakkelijk zijn terug te vinden. Kleine kinderen kunnen een kleurrijk symbool op hun dozen maken. Verzeker ze dat de dozen met hun spullen meegaan naar de nieuwe plek.
De nieuwe kinderkamer
Laat oudere kinderen zo mogelijk hun eigen kamer uitkiezen. En laat ze helpen met de kamer verven, inrichten of laat ze een paar nieuwe spullen voor de kamer uitzoeken. Jonge kinderen kunnen de verfkleur of het behang voor hun nieuwe kamer uitzoeken.
De kinderkamer pak je als laatste in en als eerste uit. De dozen met de spullen van je kind gaan als laatste in de verhuiswagen en komen er als eerste uit. De kinderkamer inrichten is de eerste prioriteit. Het huis mag dan een chaos zijn, maar zorg ervoor dat je kind als snel een rustige, veilige ruimte heeft, omringd door vertrouwde dingen, waar kan wennen aan de nieuwe situatie. Zo is er ook een plek waar je kind rustig kan spelen terwijl jij de rest van het huis inricht. Van de lege dozen kunnen ze een raket, een tunnel of een fort maken terwijl je bezig bent met uitpakken.
Maak het je kind zo aangenaam mogelijk door zijn favoriete beddengoed op bed te leggen, bekende foto’s en posters op te hangen en eten klaar te maken of te bestellen wat hij lekker vindt.
Laat weten dat ze altijd naar je toe kunnen komen als er iets is en vraag wat ze nodig hebben. Sta open en wees benaderbaar.
Emoties rond de verhuizing
Wees erop voorbereid dat zodra je begint over een verhuizing je kind zal reageren, direct of indirect, en niet per se positief. Dat is niet zo gek. Het is niet hun beslissing te verhuizen en ze kunnen zich niet precies voorstellen welke invloed de verandering op hun leven heeft. Ze moeten afscheid neen van vrienden en van hun vertrouwde leefomgeving.
Oudere kinderen kunnen boos of verdrietig worden, terwijl jonge kinderen vaak aanhankelijker worden en wat stappen teruggaan in hun ontwikkeling. Er kunnen slaapproblemen en gedragsproblemen ontstaan en zelfs de sociale vaardigheden van zowel jonge als wat oudere kinderen kunnen tijdelijk afnemen.
Wat niet helpt is dat ze vermoeide, gestreste ouders om zich heen hebben die druk zijn met alles regelen rond de verhuizing. Slaap daarom voldoende, zodat je kunt omgaan met de stress die een verhuizing met zich meebrengt. Je kunt niet geduldig zijn met je kind als je uitgeput bent. En geduld is juist wat je kind nu nodig heeft.
Begrip voor negatieve emoties
Misschien wordt je kind boos en schreeuwt het tegen je. Het helpt niet om terug te schreeuwen dat jullie nu eenmaal moeten verhuizen, omdat je een nieuwe baan hebt of omdat jullie gescheiden zijn. Probeer begrip te hebben voor de emoties van je kind en erken de woede en het verdriet, praat het niet weg. Maar stel er iets positiefs tegenover; er is een leuke school in de buurt of een mooi park.
Blijf positief
Misschien vind je het zelf ook helemaal niet zo leuk om te verhuizen. Laat dat niet merken aan je kind. Benadruk de positieve kanten. Vertel bijvoorbeeld hoe leuk je de kinderkamer gaat inrichten en dat je samen naar de ijskraam in de buurt kunt gaan. Dat jullie de tuin leuk gaan inrichten met een kindermoestuin.
Jouw negatieve emoties omtrent de verhuizing kunnen namelijk een enorme impact hebben op de manier waarop je kind met de verhuizing omgaat. Als je kind ziet dat je verdrietig of boos vanwege de verhuizing, kan je kind dat gevoel overnemen en óók verdrietig en boos worden.
Laat de verhuizing leuk klinken en maak er een avontuur van. Je kunt je negatieve emoties wel uiten, dat is meteen een voorbeeld voor je kind hoe je emoties onder woorden kunt brengen, maar stel de leuke dingen van de verhuizing (nieuwe vrienden maken, nieuwe clubs) er tegenover.
Maak een plakboek
Een leuke tip is het maken van een plakboek van de verhuizing in chronologische volgorde. Je kunt foto’s maken en die inplakken of lamineren, er gaatjes in maken en in een ringband stoppen. De eerste foto is van jullie in jullie oude huis. Schrijf er een korte tekst bij ‘Er was een familie [NAAM] die woonde daar-en-daar.’ Vervolgens neem je foto’s van de kinderen in actie met dingen die de graag doen in jullie oude buurt.
Daarna volgt een kaart met stippellijn van oude naar nieuwe adres met als onderschrift dat jullie gaan verhuizen en waarom. Schrijf het in verhaalvorm, maak het spannend, maar houd het positief.
Vervolgens noem je op wat de kinderen zo leuk lijkt in de nieuwe omgeving. Vertel hoe jullie afscheid namen (alsof je het al hebt gedaan, doe het ook op die manier, met een etentje of feestje) en zeg hoe leuk het is om met iedereen in contact te blijven en hoe je dat gaat doen. Beschrijf ook hoe jullie alle spullen gaan verhuizen. Met een grote verhuiswagen? Of huur je een bestelbus? Hoe gaat de kat mee? Op schoot? Dit alles kan worden verteld in plaatjes met tekst.
Stop dan foto’s van de dingen waarnaar jullie uitkijken: de nieuwe speeltuin, een pizzeria in de buurt, het zwembad. Dat hoeven niet per se feitelijk correctie afbeeldingen te zijn. Dat is wel leuk natuurlijk, maar je kunt een willekeurig zwembad en speeltuin van internet halen.
Je sluit af met de voornemens voor bijvoorbeeld de inrichting van de kinderkamer (plaatjes van leuk behang of een meubel) en een foto van jullie gezin in de nieuwe woning. Al is het een foto van jullie op een plaatje van de makelaarsbrochure of Googlemaps.
Je kunt altijd plaatjes bijvoegen als je kind erom vraagt of als je je kinderen enthousiaster wilt maken.
Afscheid van de vriendjes en het huis
En dan is het tijd voor het echte afscheid. Ga bij familie, vrienden en vriendjes in de omgeving langs, wissel contactgegevens uit als je die nog niet hebt en maak foto’s. Laat je kinderen verdrietig zijn als dat nodig is. Als ze de ruimte hebben om verdriet te uiten, verwerken ze het beter.
Je kunt je kinderen van tevoren vragen of ze afscheids- en bedankbrieven willen schrijven om te geven.
Ga naar jullie favoriete plekken in de buurt om afscheid te nemen en maak ook hier foto’s voor je plakboek over de verhuizing. Schrijf erbij wat je kind zo leuk vindt aan deze plek.
Tijdens het laatste diner in het oude huis kunnen jullie om de beurt benoemen wat je zo gaat missen aan het leven op jullie oude plek. Voeg er iets positiefs aan toe van de nieuwe plek.
Als het huis leeg is, loop je er samen doorheen en zeg je gedag tegen elke kamer. Maar alleen als je kind dat wil, laat je kind het afscheid nemen op zijn eigen manier. Je kunt wel voorstellen doen voor de vorm van het afscheid.
Als jullie gaan rijden en je kind is oud genoeg, laat het dan samen met jullie de route uitstippelen naar het nieuwe huis en onderweg navigeren.
Help je kind bij contact met oude vrienden
De overgang van een verhuizing wordt voor je kind gemakkelijker als het contact kan onderhouden met vrienden van de oude plek. Daar kun je bij helpen.
Internet maakt het tegenwoordig heel gemakkelijk contact te hebben. Je kunt een mailaccount voor je kind instellen zodat het tekst en foto’s kan mailen naar oude vrienden. Of het mogelijk maken dat ze kunnen beeldbellen.
Een potje samen online dammen of gamen kan ook. Een papieren brief met foto’s is natuurlijk ook erg leuk.
Langzaamaan zal de focus steeds meer op het nieuwe leven komen te liggen. Dat is een natuurlijk proces. Maar wie weet blijft de vriendschap bestaan en worden het levenslange vrienden!
Help nieuwe vrienden maken
Je kind maakt zich misschien zorgen over zijn positie in de nieuwe klas. Sommige kinderen vinden het moeilijk om nieuwe vrienden te maken.
Een rollenspel kan dan helpen. Doe alsof jij het nieuwe kind bent dat jouw kind tegenkomst op school of in de speeltuin. Wat zeg je dan als nieuw kind? En hoe kan het onbekende kind reageren?
Leer jouw kind dat oogcontact en een glimlach wonderen doen. Kinderen aanmelden voor buitenschoolse activiteiten is een hele goede manier om ze te helpen kinderen met dezelfde interesses te ontmoeten.
Verhuizing als uitdaging
Hoewel een verhuizing veel vraagt van een kind mentaal èn fysiek, hoeft het niet per se een negatieve ervaring te zijn. Door van tevoren je goed voor te bereiden op de verhuizing, er een positieve naar te kijken en open te staan voor je kind, help je het leed verzachten.
Het is natuurlijk niet heel leuk om afscheid te nemen van het leven zoals je het tot dan toe hebt gekend. Maar het leven zit vol grote veranderingen en als je je kind goed begeleidt, is een verhuizing een mooie oefening in veerkracht.
Praat met je kind over hoe de verhuizing eruit zal zien en welke uitdagingen jullie kunnen tegenkomen (de keuken wordt langdurig verbouwd, jullie moeten er tijdens het klussen al in). Zo kun je al van tevoren probleemoplossend te werk gaan.
Kinderen herstellen wel en wortelen gaandeweg in hun nieuwe omgeving. Na ongeveer een jaar staan ze er emotioneel al veel sterker in. Het is goed om het verlies te erkennen en ruimte te geven aan het verdriet. Maar het is ook goed om vooruit te kijken naar alle leuke nieuwe dingen die gaan gebeuren. Zo wordt verhuizen een levenslange les in aanpassen aan verandering.
