Zwemangst: voorzichtig of een duwtje geven?

Update op 30 september 2022
Kinderen die bang zijn voor water moet je langzaam laten wennen.

Ik hoorde het laatst een moeder zeggen: voor alle drie mijn kinderen was zwemles een hel. Ze hadden last van zwemangst.

En eerlijk gezegd viel de eerste zwemles van mijn zoontje ook een beetje tegen. Terwijl het ouder-kindzwemmen juist zo leuk en ongedwongen was.

Oorzaken watervrees

Veel kinderen hebben last van zwemangst. Soms zijn ze als baby nog niet bang voor water en ontwikkelen ze pas later zwemangst. Er zijn verschillende oorzaken aan te wijzen. Jouw kind kan een negatieve ervaring hebben opgedaan, in het water zijn gevallen bijvoorbeeld. Of het kan zo weinig met water in aanraking zijn geweest, dat het simpelweg niet gewend is aan water.

Een andere oorzaak is dat ouders veelvuldig waarschuwen voor de gevaren van water (‘Pas op dat je niet in het water valt’, ‘Niet te dicht bij het water’). Het is soms lastig als ouder je kind te beschermen zonder angst voor water aan te wakkeren. In sommige gevallen zijn ouders zelf bang voor water en dragen ze die angst – bewust of onbewust – over op hun kinderen. Of ouders zijn zelf juist een waterrat en te veeleisend ten opzichte van hun kinderen van wie ze hetzelfde verwachten.

Kinderen kunnen daarnaast water ook eng gaan vinden als ze ouder worden, doordat ze zich bewuster worden van de wereld om hen heen en de gevaren van water leren zien. Ook kan de fantasie van kinderen zorgen voor irreële angsten. Ze kunnen bang worden om met het water door het putje weg te spoelen of om nooit meer boven te komen.

Zwemangst moet je niet weglachen als ouder.

Even doorbijten

Angst voor water komt vrij veel voor. Drie op de tien kinderen is in meer of mindere mate bang voor water. En vaak komt het door een combinatie van bovenstaande factoren. Watervrees is niet gek. Het ene kind is het andere niet. De een reageert laconiek op kopje onder gaan in het zwembad of een plens water in het gezicht, een wat angstiger aangelegd kind wordt bang voor water.

Maar angst voor water wordt niet altijd voldoende serieus genomen. Hoewel online en in de echte wereld veel tips worden gegeven om kinderen watervrij te maken, wordt angst voor water uiteindelijk toch vaak gezien als iets waar het kind even doorheen moet. Zo worden hier tips aangedragen om spelenderwijs aan water te wennen en geadviseerd om niet te vroeg aan zwemles te beginnen (iets wat je veel leest en waar ik me persoonlijk in kan vinden). Maar de conclusie in het artikel is toch dat zwemles voor angstige kinderen weliswaar een verschrikking is, maar wel een waar ze doorheen moeten omwille van hun eigen veiligheid.

Een beetje dwingen

Een beetje dwang is soms nodig, vind ook deze psychiater. Die mening hebben ook sommige ouders en zelfs badinstructeurs. Ze denken dat de angst uit het hoofd van het kind is te praten of dat als je kinderen (soms zelfs letterlijk) een zetje geeft, de angst kan worden overwonnen. Ze zijn bang dat als ze meegaan in de angst het probleem groter wordt, dat het kind leert manipuleren en dat ze juist door een beetje te pushen kunnen laten zien dat het allemaal zo eng niet is.

Bij zwemangst helpt chanteren niet.

Ook chanteren (‘Als je je diploma haalt, gaan we naar Eurodisney’) , manipuleren ( ‘Je nichtje durft wel op haar rug te zwemmen’) of zelfs dreigen en belachelijk maken komen voor in het repertoire van wanhopige ouders die willen dat hun kind veilig is in water. Vaak hebben ze zelf ook onder enige druk leren zwemmen. En ze hebben er – behalve een zwemdiploma – niets aan over gehouden, vinden ze.

Verrader

Toch wordt zo vaak juist meer schade aangericht en de angst vergroot. Ik maakte mee dat mijn zoontje tijdens het peuterzwemmen werd vastgehouden door de juffrouw. Ik keek toe, wilde ook dat mijn zoontje vooruitgang boekte. Maar het ging te snel. Ze deed wat hij nog niet wilde, hield hem op zijn buik. Het effect was dat hij me doodsbenauwd en radeloos aankeek en ik me een verrader voelde. Ik kreeg hem terug met de woorden ‘voor zijn eigen bestwil’. Maar ik begreep toen dat ik hem vooral vertrouwen moest schenken en niet moest dwingen.

Het beste is om zwemangst serieus te nemen, niets te forceren en kinderen vooral niet te dwingen dingen te doen die ze niet durven, is de mening van deze psychologe. Ik kan me daar als ouder en pedagogisch medewerker die natural parenting omarmt helemaal in vinden.

Bij zwemangst moet je rustig aan doen.

Zwemangst? Houd het kindertempo aan

Bij natural parenting wordt uitgegaan van de beleving en emoties van het kind. Tempo en individuele behoeftes worden gerespecteerd. De ouder heeft het kind onvoorwaardelijk lief, wat er ook gebeurt, en zal het kind niet afvallen als het zich niet vrij in het water durft te bewegen. Een ouder die vanuit die benadering met zijn kind omgaat, zal zijn kind zelf laten bepalen wat het wel en niet durft.

Op die manier kan het wat langer duren voordat het kind leert zwemmen. Maar de vertrouwensband, en in volwassenen in het algemeen, blijft intact. Als je kinderen al op jonge leeftijd leert dat je niet achter ze staat als ze niet doen wat je zegt, kan dat een negatieve uitwerking op latere leeftijd hebben, denk aan gebrek aan vertrouwen in anderen en zichzelf, faalangst, problemen met macht en autoriteit.

Wat betekent dat in de praktijk?

Praten met je kind over zwemangst

Door te praten kom je erachter waarvoor je kind nu eigenlijk bang is. Jij denkt misschien dat het kind bang is onvoldoende lucht te hebben onder water, terwijl je kind water tegen de ogen heel vervelend vindt. Als jij weet om welke angst het precies gaat, kun je je aanpak daarop afstemmen.

zwemmen met mama oudersvannature.nl

Houd het tempo van je kind aan

Er worden snelcursussen gegeven (waarover de meningen verdeeld zijn) en kinderen kunnen al met 4 jaar naar zwemles. Maar voor kinderen met watervrees kan dat veel te jong zijn. Je kunt gerust wachten tot je kind 6 jaar is, vaak groeien kinderen over de angst heen. Laat hem tot die tijd lekker spelen. Jij moet wat langer goed opletten, maar je kind heeft er baat bij. Als hij voelt dat jullie geen haast hebben en dat je er vertrouwen in hebt dat het uiteindelijk gaat lukken, werkt dat het beste.

Laat je kind dus onder water gaan wanneer het eraan toe is. Laat zien dat je zijn individuele leertempo respecteert.

Laat je kind controle ervaren

Kinderen gaan zich veilig voelen in water als ze het gevoel hebben er controle over te hebben. Als het weet dat het kan opstaan als het valt, dat het kan drijven en dat het ook met het gezicht onder water de controle kan houden, kan een deel van de angst weg genomen worden.

Doe wat je zegt

Maak geen valse beloftes en vertel wat je gaat doen. Doe dit ook! Het kind tijdens het drijven zonder dit afgesproken te hebben loslaten om het kind te laten ervaren dat het ook los kan drijven zal de angst eerder vergroten dan verkleinen en ook het vertrouwen in de ouder of zweminstructeur schaden. Verzeker je kind dat je het niet zult loslaten.

Zwemmen op de rug is vaak eng voor kinderen met zwemangst.

Blijf bij de zwemles

Bij de meeste zwembaden die ik bezocht zijn de ouders tijdens de zwemles niet aanwezig. Het kind wordt afgeleid of angstiger, hangt teveel aan de ouder, is de redenering. Maar een kind met watervrees heeft het nodig dat de ouders waken over het verloop van de zwemles en het kind beschermen tegen dwang of het forceren van dingen.

Bespreek met de zweminstructeur hoe wordt omgegaan met angst voor water. Doe voordat je je kind inschrijft. Ik vertelde het aan het begin van de eerste les en kreeg de opmerking ‘Hij zal wel vaker dingen moeten doen die hij niet leuk vindt’. Het was het eerste wat mijn zoontje van zijn nieuwe zwemjuf hoorde terwijl hij voor het eerst zonder mij in het water ging.

Geen dwang, wel uitdagen

Leren zwemmen kan echt zonder dwang, dreigen of belachelijk maken. Sterker nog: alleen door water als plezierig te ervaren en de juiste aanmoediging te krijgen, kan een kind zijn angst voor water overwinnen en goed leren zwemmen. Door extra tijd te steken in het overwinnen van waterangst, zullen de zwemlessen veel beter verlopen, omdat het kind heeft leren vertrouwen op zijn eigen kunnen.

 

Grote foto (licentie) – huilend jongetje (licentie) – jongen met zwembril (licentie) – op rug ogen met dicht (licentie) – zwemmen met mama (licentie) – zwemmen met papa (licentie)

4 gedachten over “Zwemangst: voorzichtig of een duwtje geven?”

  1. ik heb zo een hekel aan zwemmen, en altijd gehad , dat ik niet eens een zwemdiploma heb
    van huis uit ben ik ook nooit gestimileerd om te gaan zwemmen
    aan gaan zwemmen moet ik echt niet denken , hetlijkt me vreselijk

    1. Hoi Matthijs, dat is jammer zeg! Ga je dan wel het water op? In een boot bijvoorbeeld? Ik ken je leeftijd niet, maar vroeger was zwemles niet zo heel gewoon inderdaad.

  2. Mijn zoontje ( bijna 5 ) heeft net zijn 2e zwemles gehad en ik vind dat ze het veel te snel doen. Vorige les moesten direct al kopje onder door een hoepel! Mijn zoontje wilde dat dus niet en net bij de tweede les durfde hij ook niet met hoofd onder water. Hij heeft zich ook verslikt zei hij. Ik heb de meester al aangesproken dat ik absoluut niet wil dat hij gedwongen wordt. Verder heeft hij geen angst voor water. Ik wil hem volgen en gevraagd of hij de les wel leuk vindt. Hij zei van wel. Maar toch vraag ik mij af of het niet te vroeg is. De andere kindjes in zijn groepje durven veel meer. Waar doe je goed aan?! Erg moeilijk!

    1. Hoi Felix, het belangrijkste vind ik inderdaad het kind niet te dwingen. Dat andere kinderen meer durven, is niet zo belangrijk. Alle kinderen zijn verschillend. Soms zeggen kinderen dat ze het leuk vonden om een goed antwoord te willen geven, om welke reden dan ook. Kun je erbij zijn en zien wat er gebeurt? Kun je zien of hij wordt gedwongen? Mijn ervaring is dat nog steeds vaak wordt gedacht dat kinderen over een drempel moeten en dat gebeurt dan door ze lichtelijk te dwingen. Ik sta daar niet achter. Ik heb meegemaakt dat een zeer empathische zwemjuf kinderen zo ver kreeg dat ze uit eigen beweging onder water durfden, alleen maar door uit te dagen op speelse wijze. Deze juf liet ze nooit verder gaan dan ze wilden. Dat gaf de kinderen vertrouwen in plaats van angst. In de juf en uiteindelijk, toen ze merkten dat ze langzaamaan wel durfden, in zichzelf. En zo moet het.

      Mijn advies: houd er zicht op, zie en hoor wat er gebeurt en let vooral erop dat je kind zwemmen leuk blijft vinden en niet angstig wordt of onder druk staat. Want dat is niet nodig, is mijn gevoel én mijn ervaring.
      Het is soms een zoektocht, maar heb er wat tijd en geld voor over om een goede plek te vinden waar met gevoel voor de angsten van en verschillen in kinderen zwemles wordt gegeven. En stel voor ernaast te zwemmen of te kunnen kijken, maar probeer je tijdens de les afzijdig te houden. Alleen te observeren. Want op dat moment moet wel één juf of meester zijn. Na de les kun je dan je visie geven/overleggen, liefst buiten gehoorafstand van je kind.

      Blijft je zoontje angstig, dan kun je ook nog even wachten en tot die tijd goed opletten en vrijblijvend in het water met hem spelen. Zoals je kunt lezen in mijn blog, is 7 jaar ook een goede leeftijd voor zwemles.

      Succes!

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Winkelwagen
Don`t copy text!
Scroll naar boven