Waarom natuur belangrijk is voor kinderen

Kinderen die regelmatig buitenspelen in de natuur, zijn blijer én gezonder zo blijkt uit onderzoek. 

Wie deed het nog? Liggen in het hoge gras, klimmen in de bomen, appels stelen bij de boer, bloemenkransen vlechten. Kinderen spelen tegenwoordig veel binnen en meer dan de helft woont in een stedelijke omgeving. Tijd voor ouders, scholen en kinderopvang om activiteiten met kinderen vaker in het groen te organiseren, want natuur is goed voor hun de ontwikkeling.

Vaker obesitas bij kinderen

Kinderen brengen tegenwoordig twee keer zoveel tijd binnen door als 20 jaar geleden. De digitale wereld lijkt hen meer te bieden. Het wordt hen ook niet gemakkelijk gemaakt. Steeds meer kinderen groeien op in steden waar nauwelijks groen te vinden is, in 2050 woont driekwart van de wereldbevolking in de stad. Natuur wordt bovendien door veel ouders gezien als vies en gevaarlijk, een angst die zij overdragen op hun kinderen.

Er is volgens Richard Louv, auteur van de bestseller Het laatste kind in het bos, zelfs sprake van een heuse ‘natuurtekortstoornis’. Volgens hem zijn vele kwalen te herleiden naar een gebrek aan natuur en beweging.

Dat blijkt ook uit allerlei onderzoek. Kinderen die teveel binnen zitten en te weinig in aanraking komen met natuur:

• weten soms niet meer dat de melk uit een koe komt (die daar elk jaar een baby voor moet krijgen) en dat doperwtjes niet in blik of glas groeien, maar aan een plant
• hebben vaker gedragsproblemen zoals ADHD. Maar liefst 20% van de kinderen heeft tegenwoordig gedrags- en/of emotionele problemen
• bewegen zich onhandiger, zijn motorisch minder sterk ontwikkeld
• zijn vaker te dik. Sinds 1980 is het aantal kinderen met obesitas gestegen: van 5 procent naar 13 procent bij jongens, en van 7 naar 15 procent bij meisjes. De kans op overgewicht bij kinderen in groene wijken ligt 15 procent lager, blijkt uit onderzoek van kenniscentrum Alterra.

Kinderfeestje in de natuur

Ga je op vakantie met kinderen of organiseer je een kinderfeestje? Doe dat dan eens in een groene omgeving. Want natuur gezond voor kinderen. Kinderactiviteiten hoeven niet per se in een bos te gebeuren, een groen speelplein op school, een groene tuin of een park volstaan ook. Zo blijkt uit onderzoek van Jolanda Maas dat mensen die regelmatig in het groen vertoeven zich maar liefst anderhalf keer zo gezond voelen als degenen die dat niet doen.

Een groene speelomgeving voorkomt bovendien indirect overgewicht bij kinderen. Zo ontdekte Sjerp de Vries (Alterra, 2008) dat kinderen die groen tot hun beschikking hebben meer buitenspelen en minder kampen met obesitas.

Onderzoek: natuur goed voor kinderen

Een groene omgeving is goed voor de motoriek, het ruimtelijk inzicht en de sociaal- emotionele ontwikkeling van kinderen, zo blijkt uit onderzoek.

Hoe zit dit? Maas verwijst in dit geval naar de ‘embodied cognition theory’: je ervaart een natuurlijke omgeving zowel fysiek, zintuiglijk als gevoelsmatig, met je hele hebben en houden dus. Daardoor leer je op een andere manier:

• Er is sprake van actie-reactie-actie. Dat verhoogt het oplossend vermogen. Er zijn voortdurend activiteiten met een directe feedback. Zo leer je spelenderwijs hoe de wereld in elkaar zit, het stimuleert het denken
• De natuur oordeelt niet. Als iets niet lukt, ga je gewoon wat anders doen
• De natuur biedt een veelzijdige omgeving. Er zijn diertjes, je kunt klimmen, en alles is anders in de verschillende seizoenen en onder andere weersomstandigheden.
• De natuur is elke dag anders, je doet steeds nieuwe ontdekkingen. Dat biedt uitdagingen.
• Je leert je beperkingen, je leert je grenzen verkennen. Dat is goed voor de ontwikkeling van het zelf.

In deze factsheet van Agnes van den Berg komen de volgende voordelen van een groene omgeving naar voren:

• Kinderen (en ook volwassenen) die regelmatig in de natuur buitenspelen gaan gezonder eten
• De concentratie en schoolprestaties verbeteren
• Meisjes gaan meer bewegen in de natuur (jongens bewegen meer in de sporthal). In de natuur worden ze creatiever en exploratiever.
• Natuur is goed voor de motorische ontwikkeling

Toekomstige natuurbeschermers

Dat kinderen vaker in de natuur komen, is niet alleen goed voor hun gezondheid en ontwikkeling, maar ook voor het algemeen belang: de jeugd is de beslisser van morgen. Als wij willen dat kinderen voor de natuur zorgen en meewerken aan een duurzame samenleving, moeten ze in de gelegenheid zijn er een band mee op te bouwen.

Kinderen die van natuur houden, zijn eerder geneigd deze te beschermen. Dat is belangrijk, want we zijn afhankelijk van natuurlijke (hulp)bronnen en natuurbehoud is simpelweg zelfbehoud.

Is natuur een kinderrecht?

Het is raar. Het Kinderrechtenverdrag is gebaseerd op de Universele mensenrechtenverklaring en bevat maar liefst 54 artikelen. Natuur hoort daar niet bij, gezondheid wel. Terwijl gezondheid dus alles met natuur te maken heeft.

Gelukkig wordt het belang van natuur voor kinderen ook door de politiek steeds meer erkend. Zo namen in 2012 ruim 1.200 natuurorganisaties en 200 overheidsinstanties een motie aan waarmee ze het recht erkenden van kinderen op natuurbeleving én een schoon milieu. Deze motie is een eerste stap in daadwerkelijke opname van recht op natuur in het Kinderrechtenverdrag.

Dagje uit in de natuur

Kinderen zelf vinden het vaak erg leuk in de natuur, is mijn ervaring als Natuurwijzer. Ook al hadden ze van tevoren geen zin om te gaan. Drukke kinderen worden rustiger, rustige kinderen gaan soms meer praten en ze gaan allemaal voldaan naar huis.

Scholen en gemeenten zouden – gezien de voordelen van een groene speelomgeving – meer hun best mogen doen uitdagende natuurlijke speelruimten voor kinderen te creëren. En ouders kunnen als ze dagje uit gaan met de kids, dit wat vaker in de natuur doen. Helaas gooien overvolle agenda’s en geen kennis van of interesse in natuur vaak roet in het eten. Terwijl uitjes met kinderen in de natuur goed zijn voor  alle facetten van hun ontwikkeling.

Activiteiten voor kinderen in de natuur

Natuurorganisaties als Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten organiseren door heel Nederland uitjes voor kinderen waar je je voor kunt opgeven. Activiteiten voor kinderen in de natuur waar de ouders ook iets van opsteken.

Om ouders te inspireren leuke dingen te doen met hun kinderen buiten, bied ik in dit magazine kinderactiviteiten voor elk seizoen, voor verschillende omgevingen. Want leuke dingen doen in de natuur  samen met je kind, is echt genieten!

Fotocredits:
Paardenbloemen (licentie) – Vier rennende jongens (licentie)